Ostatnie dwa lata obfitowały w Bielsku-Białej w różne jubileusze.

Mieliśmy 70. rocznicę połączenia obu miast, 110. rocznicę śmierci ks. S. Stojałowskiego, 125. Rocznicę powołania do życia pierwszej polskiej szkoły powszechnej w Białej, 120. rocznicę założenia Domu Polskiego oraz 4 września na Bielskim Syjonie świętowano 240. rocznicę wmurowania kamienia węgielnego pod budowę ewangelickiego kościoła Zbawiciela. Z okazji tych jakże ważnych dla historii miasta wydarzeń odbyło się sporo interesujących konferencji, wystaw czy też koncertów. Towarzystwo Miłośników Ziemi Bielsko-Bialskiej w sposób szczególny przygotowało się do rocznicy związanej z osobą ks. Stanisława Stojałowskiego.  Na tę okoliczność Towarzystwo Miłośników Ziemi Bielsko-Bialskiej zorganizowało konferencję popularnonaukową na którą zaproszono znakomitych prelegentów reprezentujących różne środowiska, ale których wspólną cechą była znajomość dokonań ks. Stojałowskiego, wybitnego społecznika, który swoją działalnością tak na terenie Białej, Bielska jak i całej ówczesnej Galicji budził ducha narodowego w środowisku robotniczym i chłopskim. Organizował prasę dla tego środowiska, ale tworzył także kółka rolnicze i komitety chłopskie. W 1889 i 1894 r. przed wyborami do parlamentu austriackiego za swoją działalność był aresztowany. W 1896 r. założył Stronnictwo Chrześcijańsko-Ludowe. W 1898 r. wszedł do parlamentu. W latach 1898-1911 był posłem na Sejm Krajowy. W 1900 r. założył Zjednoczenie Stronnictw Ludowych, w 1904 r. Polskie Centrum Ludowe.

 

Prelegenci w osobach dr Mirosława Bednarzak-Libera z Muzeum Historii Polskiego Ruchu Ludowego, ks. prof. Józef Wołczański z Uniwersytetu Papieskiego w Krakowie, dr Grzegorz Wnętrzak wykładowca akademicki na Akademii Sztuki Wojennej w Warszawie, mgr Jacek Kachel, dziennikarz i historyk związany z BBTH oraz mgr Michał Jarnot z Archiwum Państwowego w sposób bardzo przystępny przybliżyli uczestnikom konferencji osobę ks. Stojałowskiego.

„Na początku lat 90-tych, kierując stowarzyszeniem „Powściągliwość i Praca” podjęliśmy inicjatywę upamiętnienia Stojałowskiego poprzez wmurowanie tablicy pamiątkowej przy dawnej ulicy Koniewa, która przemianowana została na ulicę Ks. Stanisława Stojałowskiego. Wtedy to, wraz z kilkoma osobami w stosunkowo krótkim czasie udało się nam przygotować do wykonania tak poważnej sprawy. Jacek Byrdy wykonał projekt, Adam Szczygieł (obecny brat w zakonie Paulistów) opracował tekst. Ja z racji częstych kontaktów zawodowych z pracownikami Befy wraz z Markiem Laszczakiem, podjęliśmy się zadania wykonania tablicy z mosiądzu. Modelarze i odlewnicy z tej fabryki spisami się znakomicie. Uroczystego odsłonięcia tablicy w asyście pocztów sztandarowych NSZZ Solidarność w Bielsku-Białej oraz Spółdzielni Mieszkaniowej Strzecha dokonał ks. Józef Sanak. Słowo okolicznościowe wygłosił dr Jerzy Polak” - tak wspominał tamte wydarzenia Stanisław Biłka

Ma zatem Stojałowski swoją ulicę, ma też tablicę pamiątkową. Brakowało jedynie poważnego tekstu jemu poświęconego.

„Zwróciłem się zatem, mówi Stanisław Biłka, do kilku osób związanych z historią naszego miasta, aby któraś z nich napisała dłuższy tekst o życiu i dokonaniach ks. Stanisława Stojałowskiego. Jego działalność pośród chłopstwa i robotników w zakresie budzenia polskiego ducha narodowego była naprawdę wyjątkowa. Jego upór i przekonanie co do swojej misji powinny budzić wielki szacunek. Prześladowali go niemal wszyscy, tak „swoi” z otoczenia kościelnego, władza świecka i właściciele fabryk, w których robotnicy pracowali, trzeba to powiedzieć jasno, pracowali w fatalnych warunkach. Zaiste, Jego poczynania w obszarze spraw społecznych i politycznych były nietuzinkowe. Nie tylko na terenie naszego dwumiasta, ale także na terenie tak Galicji jak i Śląska Austriackiego”. Doktor Grzegorz Wnętrzak zaraz podjął temat i przystąpił do pracy. Mozolnie śledził w różnych archiwach dostępne materiały, przeglądał prasę z tamtych lat i pracował nad tekstem. Odwiedzał miejsca związane z osobą Księdza i zdobywał cenne informacje. Wiedziałem, że dr Wnętrzak, jako specjalista od historii Śląska Cieszyńskiego, Śląska Austriackiego a także całej Galicji prace wykon dobrze. Jest znawcą stosunków społeczno-politycznych tych ziem. Trafnie interpretuje fakty historyczne, co sprawia, że teksty jego są bardzo pouczające.  Moim marzeniem było, aby tekst można było wypromować podczas przygotowywanej konferencji poświęconej działalności Księdza. Niestety, z racji pandemii i z tym związanych różnych obostrzeń nie udało się przygotować publikacji na czas.

Znakomitą okazją do wypromowania książki była debata historyczna: 120. Rocznica powstania Domu Polskiego, która miała miejsce 29 sierpnia, na małej scenie Teatru Polskiego w Bielsku-Białej której organizatorem było Bielsko-Bialskie Towarzystwo Historyczne i Urząd Miasta W BB. Sześciu znakomitych historyków przedstawiło różne wątki związane z osobą Stanisława Stojałowskiego, ale z szerokim tłem historycznym ówczesnego Bielska, Białej a także całej Galicji i Śląska Austriackiego. Dr Jerzy Polak swoje wystąpienie wzbogacił także o nakreślenie sytuacji społeczno politycznej ówczesnej Europy, która miała istoty wpływ na historię naszego miasta. Piotr Kenig skupił się na problemach narodowościowych i środowisku fabrykantów ówczesnego dwumiasta w kontekście ich wzajemnych relacji. Jacek Kachel pokazał jak ważną sprawa dla mieszkańców naszych miast i całego regiony było otwarcie Domu Polskiego. Z kolei dr Grzegorz Madej mówił o rodzinie książąt Sułkowskich w kontekście ich działalności tak propolskiej jak i proniemieckiej. Dr Jacek Proszyk przybliżył uczestnikom debaty sytuację środowiska Gminy Żydowskiej i ich stosunek do wydarzeń z okresu przełomu wieku XIX i XX.

Pierwszy nakład książki „Wszystko dla narodu, wszystko przez lud” w ilości 100 egzemplarzy, sfinansowany przez Wydział Kultury i Promocji Urzędu Miejskiego w Bielsku-Białej, rozszedł się błyskawicznie. Autor nie wyklucza drugiego wydania.

Okładka książki o ks. Stanisławie Stojałowskim

Tablica ufundowana przez "Powściągliwość i Pracę"

Członkowie "Powściągliwości i Pracy", z rodzinami, po odsłonięciu tablicy ks. S. Stojałowskiego

 

Stanisław Biłka

 

< Poprzednia		Następna >